AZAROAREN 28AN FERNANDO SERRANO GELARA ETORRI ZEN. OLAGARROEI BURUZ HITZ EGIN ZIGUN. ADITUARI ENTZUN ONDOREN TALDEETAN EGINDAKO LANAK DIRA HONAKO HAUEK. GOZATU ITSASOKO GAZIA!!!
FERNANDO SERRANOREN HITZALDIA:
Fernando Serranok hitzaldi bat eman zigun olagarroei buruz 6. mailakooi. 53 galdera egin genizkion eta hau da ikasi duguna: mota askotako olagarroak daudela, arrantzale bakoitzak bere modu desberdina daukala olagarroak harrapatzeko. Fernando Serranok bere modua dauka, olagarroak harrapatzeko makil berezi batekin harrapatzen ditu. Makil horrek punta batean oihal zuri batzuk ditu eta gantxo bat, olagarro batzuk oso pozointsuak dira: Australiako olagarro eraztun urdina adibidez. Olagarroak harrapatzea hobby bat da Fernando Serranorentzat. Orain dela 5 edo 6urte hasi zen olagarroak harrapatzen. Olagarroa harrapatzera zoazenean tinta botatzen du, eta tinta kentzea oso zaila da.
Olagarroak mokoan pozoia dauka eta haginka egiten badizu azala sutzen edo kutsatzen dizu, olagarroen bentosak oso indartsuak eta oso itsasgarriak dira. Olagarroa lehenengoan ez baduzu harrapatzen ezkutatu eta haitzetatik ez da berriro aterako. Kondaira batek esaten du 9 m eta 272 kilogramoko olagarro bat harrapatu zutela, baina batzuk gezurra dela pentsatzen dute. Olagarroak hiru bihotz ditu, bi bihotzek odola zakatzetaraino garraiatzen dute eta besteak gorputz osarako. Krustazioak eta arrainak jaten dituzte. Olagarroak itsas hondoko arroken barruan aurki ditzakegu. Olagarroak Zumaian eta Mutrikun aurki ditzakegu. Olagarroak harrapatzerakoan kontu handiz ibili behar duzu arroka batetik bestera pasatzean edo min handia jaso dezakezu. Olagarro batek kumeak sortzeko olagarro harrak 3. garroa emearen kloakan sartu behar du eta horrela ugaltzen dira olagarroak. Olagarroek arrautzak ipintzen dituztenean 150.000 edo 300.000 ipintzen dituzte. Emeak hilabete batean, arrautzak zaintzen dituen bitartean ez du ezer jaten, eta arrautzak apurtzen direnean ama gosez hiltzen da eta bakarrik 2 edo 3 kume heldutasunera iristen dira . Gaur egun, egun bakoitzean olagarro bat harrapa dezakegu, eta 0,750 kg baino gehiago pisatu behar du. Pedro Gorritiberak urte batean 1.320 olagarro harrapatu zituen, 1.994. urtean. Olagarroak harrapatzeko beste modu: zilindro bat uretara botatzen duzu, olioarekin barruan, olioak olagarroei erakartzen die eta orduan zilindroari oratzen dira eta gero zilindroa atera eta olagarroa harrapatuta egongo da. Olagarro bat harrapatu behar duzunean batzuetan olagarroa beso gabe gelditu ahal da. Zaila da ikustea harra edo emea den. Pelikuletan ere olagarroa agertzen da: sirenitaren pertsonaia gaiztoa, komikietan, liburuetan, etab.
Olagarroa jateko modu ezberdinak daude:
Entsaladan
Patata egosiekin
Pimientarekin
Olioarekin
Olagarro mota batzuk: Octopus Vulgaris, Olagarro Eraztun Urdina, Haliphron Atlanticus eta Eteroctopus do Fleini. Bakoitza leku desberdin batean bizi da.
Olagarroak marrazoak hiltzen saiatzen dira.
Olagarroek ikusmen oso ona dute, oroimena ere, baina guztiz gorrak dira.
FERNANDO SERRANOREN HITZALDIA
OLAGARROAK
2012ko azaroaren 28an Fernando Serrano 6. mailakooi olagarroen buruzko hitzaldi bat ematera etorri zen. Lehenengo Fernando Serranok bere hitzaldia aurkeztu zuen, hitzaldia oso interesgarria izan zen, olagarroak zelan arrantzatzen diren azaldu zigun, ze tresnekin, olagarroen bizitza, zer jaten duten… Gure ustez asko ikasi dugu eta arreta asko eskaini diogu Fernandori. Geroago 43 galderak egin dizkiogu eta oso ingieniotsuak izan dira, inor ez da aspertu eta denak oso adi egon gara bere hitzaldian eta hau ikasi dugu:
Adibidez: Olagarro Eraztun Urdina oso pozoitsua dela ikasi dugu eta pertsona bat hil dezakeela. Baina bakarrik Australian aurkitzen dira. Olagarro guztiak moko bat dutela, moko horretan pozoia dute eta koska egiten badizu pozoia txertatzen dizu. Hori gertatzen baldin bada medikura joan behar duzu sendatzera. Olagarro gehienak ez dute pertsona bat hiltzeko nahikoak. Baita ere olagarro guztiak 3 bihotz dituztela ikasi genuen. Horietariko bik odola zakatzetara eramateko eta bestea gorputzera eramateko. Aurkitu duten olagarro handienak 9 metro neurtzen zituen eta 272 kg pisatzen zituen. Hau kondaira bat besterik ez da, ez da frogatu egia denik. Olagarroak mimetismoa erabiltzen du bere janaria harrapatzeko eta bere etsaiengandik babesteko. Olagarroek arrainak eta krustazeo txikiak jaten dituzte. Olagarroek 8 tentakulu dituzte eta arraren hirugarrena organo sexuala da. Olagarro emeak 150000 eta 300000 arrautzen artean gorde ditzake. Bi edo hiru bakarrik heldutasunera heltzen dira. Olagarro emea arrautzak zaintzen gelditzen da, olagarroak arrautzatik atera arte, hilabete bat jan gabe gelditzen da eta gero gosez hiltzen da.
Olagarroak ehizatzeko, normalean, makila baten puntan, zapi zuria, oiloaren hanka edo olagarro zati bat jartzen da. Olagarroak makila jarraitzen du, eta arroken artetik irteten denean gako batekin harrapatu eta kolpeka hasten zaio tontotu arte. Horrela ehizatzen dira. Arrisku handiena, haitzetatik jauztea da. Ez jausteko arropa berezia eraman behar da.
Lege batek egunean olagarro bat bakarrik harrapatu ahal dela eta 0,750kg gutxienez pisatu behar duela esaten du. Arrantzan doazela noizbait gertatu da olagarroa arrantzatzeko kanaberan itsatsi dela.Olagarroak lehen baino gutxiago daude pixkanaka-pixkanaka ehizatzen eta ehizatzen joan direlako eta kutsadura dela eta.
Pedro Gorritiberak 1994. urtean 1320 olagarro ehizatzea lortu zuen. Pedro pasadan urtean hil zen.
Olagarroa prestatzeko hainbat modu ezberdina daude, adibidez:
Entsaladan
Zopan
Patata egosiekin
Piperminarekin eta olioarekin
Olagarro mota hauek leku ezberdinetakoak dira: Octopus Vulgaris, Olagarro Eraztun Urdina, Haliphron Atlanticus eta Eteroctopus Dofleini.
Nondik dator octopodo izena:
Greziarretik dator octopodo izena: octó, zortzi eta podós, hanka.
Olagarroen bizitza:
Handiak izan arren oso lotsatiak dira eta gauean bakarrik ateratzen dira janaria harrapatzera.
Animali handiak, adibidez morenak, olagarroak erasotzen ditu beti eta olagarroek euren burua defendatzeko tinta botatzen dute.
Olagarroak harrapatzen dituzunean beso batetik olagarroek beraien burua salbatzeko besoa sakrifikatzen dute.
FERNADO SERRANOREN HITZALDIA
(OLAGARROAK)
2012ko azaroaren 28an Fernando Serrano (Asier Serrano 6. mailako maisuaren aita) gure eskolara etorri zen olagarroaz hitzaldi bat ematera, aurtengo lehen hiruhilekoaren gaia itsas animaliak delako. Berak 20 minutuko hitzaldi bat eman zuen eta ondoren guk 43 galdera egin genizkion, oso interesgarriak izan ziren. Arreta asko jarri genion Fernandori. Gauza asko ikasi genituen:
Olagarroak harrapatzea hobby bat da berarentzat orain dela 5 edo 6 urte hasi zen. Normalean bakarrik ehizatzen ditu olagarroak. Debako hondartzan ehizatzen ditu eta bestela Mutrikun. Olagarro asko ehizatu ditu baina gehien pisatzen zuenak 2.200g pisatzen zituen.
“Octopodo” hitza greziarretik dator “octo”, zortzi esan nahi du eta “podo” oinak.
Olagarroek hiru bihotz dituzte bik zakatzetara garraiatzen dute odola eta hirugarrenak beste organo guztietara. Olagarroak 8 garro dituzte eta harraren hirugarrena bere organo sexuala da. Emeari espermatoforoak sartu ondoren ama kobazuloan sartu eta arrautzak
(150.000 eta 300.000 aldean) kobazulo gainean zintzilikatzen ditu eta hilabete batez zaintzen ditu hauek ernamuintzean ama gosez hiltzen da. Normalean bi edo hiru olagarro heltzen dira gaztarora beste guztiak hil egiten dira.
Olagarroak arrainak eta krustazeo txikiak jaten dituzte. Olagarroek moko txiki bat dute eta horrekin bere janaria harrapatzen dute.
Olagarro mota pila bat daude baina pozoitsuena Olagarro Eraztun Urdina da Australian bizi da horregatik hemen ezin dugu ikusi.
Fernandok, olagarroak ehizatzeko makila bat zapi txuri batzuekin eta bi gantxoekin egiten du. Fernandok esan zigun alde batetik bestera mugitzen duela zapia. Zapi zuriak olagarroa erakartzen du eta olagarroak gakoetan harrapatuta gelditzen dira.
Oraingo legeak egunean olagarro bakarra harrapatu daitekeela esaten du, 0,750 kg baino gehiago pisatu behar du.
Lan honetan arriskutsuena haitzetan jauztea da. Zortea baduzu ez duzu buruan kolpe handirik jasoko baina hala ere oso arriskutsua da.
Olagarroak marrazki bizidunetan eta liburuetan ere ateratzen dira pertsonai gaiztoak bezala Adibidez:
Sirenatxoan pertsonaia gaiztoa.
OSO ONDO PASATU GENUEN!!!!!!
Fernando Serranoren bisita (olagarroak)
Gaur, azaroaren 28an Asier Serranoren aita ezagutu dugu, Fernando
Serrano. San Andres eskolara etorri da seigarren mailakooi olagarroei buruz
hitzaldi bat ematera. Berak hitzaldia prestatuta zuen, baina horretaz aparte
guk galdera batzuk prestatuta genituen berarentzat, eta asko gustatu zaizkio.
Berarentzat hobby bat
izan arren bost edo sei urte daramatza olagarroak ehizatzen eta berak ikasitako
guztia guri kontatu digu. Datu asko eman dizkigu, eta pila bat ikasi dugu: olagarroaren
izen zientifikoa, nola ehizatzen diren olagarroak, ze motatakoak dauden, nola
defenditzen diren, zertaz elikatzen diren, zein izan den Euskal Herrian
olagarro ehiztari ospetsuena etab. Olagarroaren izen zientifikoa Octopus
vulgaris da, Greziarretik dator, octo, zortzi eta podo, hanka. Baina gehien gustatu
zaiguna bere makila atera duenean izan da, eta olagarro hilkorraren argazki bat
erakutsi digunean (eraztun urdineko olagarroa). Eta bitxikeriaren bat ere kontatu digu: Arrak duen hirugarren
tentakulua umeak edukitzeko erabiltzen du, eta tentakulu horretatik emeari bere
espermatoforoak sartzen dizkio zulotik. Emeak 150.000tik 300.000 kume arte izan
ditzake, emeak arrautzak jartzen dituenean hilabete bat egoten da hauek
zaintzen, arrautzak lehertu arte, momentu hartan ama gosez hil egiten da.
Arrautza horietatik bi edo hiru olagarro gaztarora heltzen dira. Olagarroak
hiru bihotz dituzte, bik odola birikietara eramaten dute, eta bat gorputzeko
beste ataletara. Hainbat ipuin, istorio, eta komikietan olagarroak pertsonaiak
dira, eta gehienetan gaiztoak, adibidez sirenatxoan. Olagarroak ehiztari bat
bera hartzera doala konturatzen denean tintaren bidez defenditzen da, edo
bestela eskumuturrean kiribiltzen zaizu eta mokoarekin duen pozoia txertatzen
dizu, pixka-bat handitzen zaizu baina medikura segituan joanda ez da ezer
gertatzen, eta olagarroa lehenengoan harrapatzen ez bada ez da berriro kobazulotik irtengo, guztiz
gorrak izan arren oso azkarrak dira eta.
Gauza harrigarriak
ere aipatu ditu, kondairak, aurkitu den olagarrorik handienak 9 metro altuera zuela esaten du, eta
272 kg
pisatzen zituela, Fernandok ehizatu duen olagarrorik handiena 2,200kg pisatzen
zuen.
Olagarroen ehizan arau batzuk ere bete behar dira, edozein uretako animaliarik
hartzeko baimen bat behar da, eta debekatuta dago 0,750kg baino gutxiago
pisatzen duten olagarroak hartzea. 1994. urtean Pedro Gorritiabereak 1.320
olagarro ehizatzea lortu zuen. Baina gaur egun, urtean 365 edo 366 ehizatu ahal
dira soilik, debekatuta dagoelako egunean bat baino gehiago hartzea. Olagarroen
elikagaia oso arrunta da, arrain batzuk eta krustazeo txikiak. Ehizatzean, makila
luze baten puntan oilo hanka bat, zapi zuri bat edo olagarro tentakulu bat
jartzen da, honela olagarroa bere kobazulotik ateratzen da eta beste makila
batekin amu handi bat iltzatu egiten zaio. Olagarroak normalean jateko
ehizatzen dira, modu askotara prestatu al dira:
entsaladan, zopan, patata egosiekin, piperminarekin eta olioarekin.
Fernando lehenengo aldiz ikusi dugunean ez digu oso
inpresio ona eman, pertsona nagusi bat zen eta hitzaldia aspermen bat izango
zela pentsatu dugu, baina azkenean oso interesgarria izan da, eta asko gustatu
zaigu.
FERNANDO SERRANOREN BISITA
Gu, 6. mailako
ikasleak gara, azaroaren 28an Fernando Serrano bisita egitera etorri zen, eta guri
olagarroen azalpena eman zigun. Azalpen honetan asko ikasi dugu eta orain ikasi
duguna azalduko dizuegu: Ikusi zuen olagarro handiena 2 metro neurtzen zituela
esan zigun. Baita ere orain dela 5-6 urte hasi zela olagarroak harrapatzen. Berak,
olagarroak harrapatzeko erabiltzen zuen makila erakutsi zigun; makilak, zapi
txuri bat zuen, eta ezkutatuta bi gako zorrotz zituen. Olagarro batzuk oso
pozoitsuak dira eta arriskutsuena Australian bizi da, Olagarro Eraztun Urdina deitzen da, duen pozoiarekin gizaki bat hil
dezake. Baina Euskal Herrian ez daude horrelako olagarro pozoitsurik. Olagarroak
harrapatzeko beste era bat: olioz beteta dagoen zilindro bat uretara botatzen
da, olagarroa zilindroan sartzen denean zilindroa altxatzen da eta olagarroa
zilindroan gelditzen da.
Arraren hirugarren
tentakulua emearen zulotik sartzen du eta espermatoforoak sartzen dizkio. Olagarro
emearen kumeak arrautzatik ateratzean emea gosez hiltzen da. 150.000 eta
300.000 arrautza artean ipini ahal ditu olagarro batek, baina oso olagarro
gutxi heldutasunera iristen dira. Gaur egun, lehen baino olagarro gutxiago
daude.
Pedro Gorritiberea hoberena
zen olagarroaren ehizan, 1994.urtean 1.320 olagarro harrapatzea lortu zuen. Iaz
hil zen. Olagarrok guztiz gorrak dira. Arrainez eta krustazeo txikiez elikatzen
dira. Olagarroa besoan itsasten zaizunean, indartsuak direlako oso zaila da
kentzea. Olagarroak, bere besoa sakrifikatu ahal du bere burua babesteko.
Olagarroak kostaldean bizi dira harrietan eta harearen
hondoan hondarrean egoten dira. Bere mimetismoz
aprobetxatzen dira beraien harrapakina erasotzeko, edo mokoarekin pozoia
sartzen dio, eta harrapakina tontotuta gelditzen da. Olagarroak bakarrik
harrapatzen dituela esan zigun, harrapatu eta gero jan egiten dituela. Hartu
duen olagarro handiena 2 kilokoa zen. Txikia
zenean ere olagarroak gustatzen zitzaizkion. Olagarroak ere liburuetan, pelikuletan,
komikietan etab agertzen dira.
FERNANDO SERRANORI EGINDAKO GALDEKETA ETA ERANTZUNAK
Noizbait disekzionatu al duzu
olagarrorik? Ez.
- Bakarrik edo lagunduta ehizatzen
duzu? Behin bakarrik
joan naiz lagun batekin.
- Non
ehizatzen dituzu olagarroak? Debako arroketan.
-
Ehizatu
ondoren jan egiten dituzu? Bai, noski.
-
Noiz
hasi zinen olagarroak ehizatzen? Orain dela 5 edo 6 urte.
-
Zein
uste duzu dela ehizatzea eta arrantza egitearen arteko ezberdintasuna? Ez dakit
baina nik makil batez egiten dudanez ehizatu egiten dudala esaten dut.
-
Nork
erakutsi dizu ehizatzen? Inork.
-
Zein da
garairik egokiena olagarroak ehizatzeko? Iraila eta Urria.
-
Hartu duzun olagarrorik handiena
zenbat pisatzen zuen? 2.200 gramo.
-
Zer toki dira egokienak olagarroak
ehizatzeko? Harroketan.
-
Zenbat
irauten du olagarroak ehizatzea? 2 ordu.
-
Olagarroak zenbat aldiz bota al
dute tinta? Ez dakit, niri bi aldiz.
-
Noiz joaten zara olagarroak
ehizatzera? Goizean, erosotasunarengaitik.
-
Txikia zirenean gustatzen
zitzaizun arrantzatzea? Bai.
-
Beste
hobbyrik ba al daukazu? Bai, korrika egitea.
-
Zertan
egin duzu lan? Enpresa kooperatibo batzuen gerentea izan naiz.
-
Zergatik
hartzen dituzu olagarroak eta ez beste animali batzuk? Segurtasunarengatik, eta
beste animali batzuk ehizatu beharko banitu, eskopeta erosi eta lizentzia eduki
beharko nuelako.
-
Arriskutsua
al da olagarroak ehizatzea? Olagarroa bera ez da arriskutsua, baina harroketan jende
asko erortzen da.
-
Zein sakoneratan
bizi dira olagarroak? Nik hartzen ditudan olagarroak harroketan daude, harea
bukatzen den lekuan.
-
Zer sentitzen
duzu olagarro bat harrapatzen duzunean? Eta ihes egiten duenean? Bat harrapatzen
dudanean pozik sentitzen naiz eta ihes egiten duenean frustratuta sentitzen naiz.
-
Gogoratzen
zara ehizatu zenuen lehenengo olagarroaz? Ez, ez dut gogoratzen 6 urte pasatu
direlako.
-
Zenbat neurtzen
du olagarro normal batek? Gutxi gora behera metro bat edo piskat gehiago.
-
Olagarroak
jateaz gain zerbait gehiagotarako balio du? Ezetz uste dut.
-
Zer gertatzen zaio olagarroari
garro bat mozten badiozu? Beste bat ateratzen zaio? Ezin zaio beste bat atera.
-
Zergatik jotzen zaie olagarroei
harrapatu bezain laster? Ez dezaten ihes egin eta bere okela bigunago izan
dadin.
-
Ze inpresio izan zenuen olagarro
batek lehenengo aldiz tinta bota zizunean? Inpresio asko, ez nuen espero.
-
Zenbateko tenperaturan bizi ohi
dira olagarroak? Ez
dakit, harroken artean bizi ohi dira.
-
Zergatik
erakartzen dute gauza txuriek? Oso ikusgarria delako
kolore txuria.
-
Zein izan da zure esperientziarik
txarrena olagarroak ehizatzen? Hernia bat nuenean makurtzerakoan olagarroren
bat harrapatzerakoan.
-
Arrainak bezalako memoria dute
olagarroek? Ez olagarroak askoz memoria hobea dute.
-
Nola dakizu olagarroa arra edo
emea den? Ez dakit.
-
Zer sentitzen duzu olagarro bat
eskuan edo hankan itsasten zaizunean? Erraza da olagarroa kentzea? Itsasten zaizunean izu-ikara, eta ez da
erreza kentzen.
-
Zenbat janari plater atera ahal dituzu
olagarro arrunt batetatik? 6 edo 8.
-
Olagarroaren burua jaten da? Bai
dena jaten da.
-
Noizean
behin saldu duzu olagarrorik? Ez saldu ez baina oparitu
bai.
-
Aspertzen al zara ez duzunean
olagarrorik harrapatzen? Ez.
-
Zeintzuk dira olagarroak
ehizatzeko zure lekurik gustokoenak? Deba, Zumaia eta Mutriku artean.
-
Urteko hilabeteren batean
olagarroa arrantzatzea debekatuta al dago? Ez.
-
Ahal diguzu esan ze olagarro izan
da zatarrena edo politena zuretzat? Txikienak izan dira politenak.
-
Baimena eduki behar da olagarroak
harrapatzeko? Bai.
-
Zenbat modu daude olagarro bat
sukaldatzeko? Zopan, patatekin, entsaladan…
-
Zenbat denbora irauten duzu
arrantza egiten? 2 ordu inguru.